Doç. Dr. Sabri Berkem Ökten
Hamilelik Süreci ve Takibi
Takip, Testler ve Dikkat Edilmesi Gerekenler…
Hamilelik yaklaşık 40 Hafta süren bir yolculuktur.

Yolun Başı Adet Gecikmesi…

Adet gecikmeniz oldu ve idrardan veya kandan bakılan testinizde pozitif sonucu gördünüz… Bu noktada doktorunuza başvurmanız oldukça önem taşır. Gebeliğin erken günlerinde henüz gebelik kesesi ultrason ile saptanamayabilir ancak kan testindeki değere göre doktorunuz kesenin ultrasonda görülebileceği tahmini zamanı size belirterek tekrar kontrole çağırabilir veya 2 gün sonra testin tekrarına bakıp, gebelik hormonunun artış hızına göre gebeliğin sağlıklı olup olmadığı hakkında bir öngörüde bulunabilir. Gebelik kesesini görene kadar yapılan bu ilk değerlendirmeler, gebeliğin bir dış gebelik mi yoksa rahim içine yerleşmiş bir gebelik mi olduğunu belirleyebilmek için önemlidir. Gebelik haftası hesaplama son adet tarihinizin ilk gününe göre yapılır. Bu yaklaşık bir hesaplamadır ve genellikle çiftlerde kafa karışıklığına neden olabilir. Son adetin ilk günü civarında döllenecek olan yumurta seçilmiş ve gelişmektedir, döllenme ise kadının adet düzenine göre değişkenlik göstermekle birlikte, yaklaşık olarak bu tarihten 2-3 hafta kadar sonra gerçekleşmiş bir ilişki ile olmaktadır. Doğumun gerçekleşme tarihi ise bahsettiğimiz gibi son âdet kanamanızın ilk gününden itibaren 40 hafta veya 280 gün sonrası olarak belirlenir. Bu tarih yine anne adayının yaşadığı durumlara, yaş ve kilosuna bağlı olarak 1-2 hafta değişkenlik gösterebilir.
İlk İzlem

İlk izlemde gebeliğe ve kadın genel sağlığına dair gene bir değerlendirme yapılır. İlk izlemin önemi, gebelik sürecinde artış gösterebilecek risklerin ön değerlendirmesini yapmak ve gerekli önlemleri almaktır.
- Son Adet Tarihi’ne göre gebelik yaşı belirlenir.
- Ultrason ile kese görünüyor mu? Fetal kalp atımı var mı?
- Bilinen kronik bir hastalık (tiroid, diyabet…) veya düzenli ilaç kullanımı olup olmadığının sorgulanması
- Boy, kilo, tansiyon ölçümü…
- Önceki gebeliğin sorgulanması (kanama, erken doğum, makrozomik bebek öyküsü, preeklampsi, anomalili bebek öyküsü…)
- Laboratuvar tetkikleri; kan grubu, kan sayımı, açlık kan şekeri, biyokimyasal tetkikler, tiroid taraması, seroloji, Kızamıkçık, Toksoplazma, CMV gibi testler…
- Servikal smear, vajinal enfeksiyon değerlendirmesi
- İdrar analizi
İlk 3 Ay (1. Trimester)
Adet gecikmesi sonrası gebeliğin seyri ile ilgili belli önemli noktalar vardır. Gebelik kesesi rahim içinde oluşacak mı? Oluşan gebelik kesesi boş bir kese olarak mı kalacak yoksa içinde kalp atımı oluşmuş bir fetus gelişecek mi? Gelişen kalp atımı sağlıklı bir şekilde devam edecek mi? İlk 3 ay gebeliğin sağlıklı veya sağlıksız bir gebelik olduğu hakkında yüksek oranda bilgi veren bir dönemdir. Kadın sağlığında belirgin bir problem yoksa (kontrol altına alınmamış kronik bir hastalık, gebelikte kullanılmaması gereken ilaca uzun süreli maruziyet, zararlı madde kullanımı gibi) bu dönem dış etkenlerden bağımsızdır. Yapılan birçok çalışma, erken hafta gebelik kayıplarında incelenen fetuslarda yüksek oranda kromozomal (genetik) anormallikler olduğunu göstermiştir. Bu anormallikler çoğunlukla bir sonraki gebelikte de aynı problemin olacağı anlamını taşımaz. Aslında sağlıksız bir bebeğin ileri haftalara kadar büyümesindense, hafif bir ağrı ve gecikmiş bir adet kanaması gibi kendiliğinden erken haftada düşmesi, anneyi sağlıksız bir doğumdan koruyan, doğanın muhteşem bir mekanizmasıdır (survival of the fittest – uygun olanın hayatta kalması).
Dolayısıyla bu dönemde doktorunuzun önerilerine uyun, sağlıklı beslenin ve içiniz rahat bir şekilde bekleyin. Gebelik sağlıklı ise devam edecektir, süreci endişe ile geçirmeyin, gebeliğinizin tadını çıkarın.
- Bu dönemde dikkat edilecekler: Folik asit desteği, gerekli durumlarda vitamin ve demir desteği, sağlıklı beslenme ve yürüyüş tarzı hafif egzersiz
11-14 Hafta Tarama Testleri:

Bu dönemde kombine test (ikili tarama testi ve ultrason ile değerlendirme) veya serbest fetal DNA analizi gibi bebeğin kromozomal olarak bir problemi olup olmadığı (Trizomi 21 gibi) hakkında bilgi veren tarama testleri yapılmaktadır. Doktorunuzun size önereceği testi yaptırmanız oldukça önemlidir. Bu testler tanı testi değil tarama testidir. Yani çıkan sonuç bir anormallik olduğunu veya olmadığını %100 olarak göstermez. Bu testlerin sonucunda olası bir risk izlenirse o zaman tanı testleri (amniyosentez, koryon villus örneklemesi gibi) için yönlendirme yapılır.
18 – 23. Haftalar: İkinci Düzey / Ayrıntılı Ultrason:

Bu dönemde bebeğin organ ve anatomik yapıları, kan akımları, plasenta yapısı, gelişim durumu, bir perinatoloji uzmanı tarafından detaylı olarak değerlendirilir.
24 – 28. Haftalar: Oral Glukoz Tolerans Testi (OGTT)
Halk arasında şeker yükleme testi olarak da bilinen oral glukoz tolerans testi, gebelikte oluşabilecek diyabet (şeker) hastalığı riskini öngörmek için uygulanan bir testtir. Gebelik esnasında diyabet oluşması ve zamanında kontrol altına alınmaması durumu, hem anne hem bebekte hayati risklere sebep olabilmektedir. Bu testin ne anneye ne de bebeğe herhangi bir zararı kesinlikle olmamakla birlikte, olası bir şeker hastalığı riskini saptaması halinde alınacak önlemlerle bebeği ve anneyi birçok sağlık probleminden korumayı sağlar. OGTT hakkında daha detaylı anlatıma buradan ulaşabilirsiniz.
- Hafta: Kan Uyuşmazlığı (Rh Uyuşmazlığı)
Anne ve baba arasında kan uyuşmazlığı varsa (anne Rh negatif, baba Rh pozitif ise) bu haftada önlem amaçlı anneye aşı uygulaması yapılabilmektedir. Rh negatif kan grubuna sahipseniz ve eşiniz (baba adayı) Rh pozitif ise gebelik esnasında oluşabilecek kanamalarda mutlaka doktorunuza ulaşın, gerek görülmesi halinde Rh uyuşmazlığı açısından koruyucu olan aşı (Anti-D Immunglobulin G) uygulanacaktır. Rh uyuşmazlığı hakkında daha detaylı bilgi için buraya tıklayabilirsiniz.

- Hafta ve Sonrası:
Rutin olarak tüm haftalarda ultrason ile değerlendirilen bebeğin gelişimi, suyunun yeterli olup olmadığı, kan akımının durumu gibi parametrelerin yanı sıra bu haftalardan sonra non-stress test (NST) dediğimiz test uygulanmaya başlar. Bu test yaklaşık 15 dakika boyunca yatar pozisyondayken, karnınıza bağlanan iki prob ile kayıt yapılarak uygulanır. Bebeğin kalp atışlarının durumu hakkında ve sancınız/ kasılmanız olup olmadığı hakkında bilgi veren bir testtir. Gerek görülen durumlarda daha erken haftalarda da uygulanabilmektedir.

Özellikle bu haftalarda bebeğin sağlıklı olduğunu gösteren en önemli noktalardan biri bebek hareketleridir. Her bebeğin hareket sıklığı farklı olmakla birlikte, anne adayının ‘’ bugün az hareket etti’’ veya ‘’bugün hiç hareket ettiğini hissetmedim’’ sözleri ciddiye alınması gereken sözlerdir ve doktorunuza başvurmayı gerektirir.
Hangi Durumlarda Hastaneye Başvurmalıyım?
- Vajinal kanama
- Konvülziyon
- Baş ağrısı ile beraber görmede bozulma
- Ateş ve/veya ciddi güçsüzlük
- Ciddi karın ağrısı
- Solunum güçlüğü veya sık solunum
- Suların gelmesi
- Yüz, el ve bacaklarda şişme
- Fetus hareketlerini hissedememe
Hamilelikte Sık Görülen Problemler:
